۲۰ نکته مهم در مورد بیماریهای مشترک سگ و انسان (زئونوز) + راههای پیشگیری، تشخیص و درمان
بیماریهای مشترک بین انسان و حیوانات، که به آنها زئونوز نیز گفته میشود، خطری جدی برای سلامتی هم انسانها و هم حیوانات خانگی، به ویژه سگها، به شمار میروند. آگاهی از این بیماریها و راههای پیشگیری از آنها، نقش مهمی در حفظ سلامت هر دو گونه ایفا میکند. در این مقاله به ۲۰ نکته کلیدی در مورد بیماریهای مشترک سگ و انسان، روشهای پیشگیری، تشخیص و درمان آنها خواهیم پرداخت.
- ✅
۱. هاری:
یک بیماری ویروسی کشنده که از طریق بزاق سگ آلوده منتقل میشود. واکسیناسیون منظم سگ، بهترین راه پیشگیری است. - ✅
۲. کرم حلقوی:
یک عفونت قارچی پوستی که میتواند بین سگ و انسان منتقل شود. رعایت بهداشت فردی و ضدعفونی کردن محیط، از انتقال آن جلوگیری میکند. - ✅
۳. لپتوسپیروز:
یک بیماری باکتریایی که از طریق ادرار حیوانات آلوده منتقل میشود. واکسیناسیون سگ و دوری از آبهای آلوده، راه پیشگیری است. - ✅
۴. سالمونلوز:
یک عفونت باکتریایی که میتواند از طریق مدفوع سگ منتقل شود. شستن دستها بعد از تماس با سگ و غذای او، از انتقال آن جلوگیری میکند. - ✅
۵. کمپیلوباکتریوز:
یک عفونت باکتریایی که میتواند از طریق مدفوع سگ منتقل شود و باعث اسهال در انسان شود. - ✅
۶. بیماری لایم:
از طریق کنه منتقل میشود و میتواند علائمی مانند تب، درد مفاصل و خستگی در انسان و سگ ایجاد کند. بهرهگیری از داروهای ضد کنه، راه پیشگیری است. - ✅
۷. ارلیشیوز:
از طریق کنه منتقل میشود و میتواند باعث تب، لرز و سردرد در انسان و سگ شود. - ✅
۸. بابزیوز:
یک بیماری انگلی که از طریق کنه منتقل میشود و میتواند باعث کمخونی در سگ و انسان شود. - ✅
۹. توکسوپلاسموز:
یک بیماری انگلی که میتواند از طریق مدفوع گربه آلوده یا گوشت نپخته منتقل شود، اما سگها نیز میتوانند ناقل باشند. - ✅
۱۰. کرمهای گرد:
کرمهای انگلی که در روده سگ زندگی میکنند و میتوانند از طریق مدفوع سگ به انسان منتقل شوند. مصرف داروهای ضد انگل طبق دستور دامپزشک، راه پیشگیری است. - ✅
۱۱. کرمهای قلابدار:
کرمهای انگلی که در روده سگ زندگی میکنند و میتوانند از طریق پوست به انسان منتقل شوند. - ✅
۱۲. کرمهای نواری:
کرمهای انگلی که در روده سگ زندگی میکنند و میتوانند از طریق بلع کک آلوده به انسان منتقل شوند. - ✅
۱۳. ژیاردیازیس:
یک عفونت انگلی که میتواند از طریق آب یا غذای آلوده منتقل شود و باعث اسهال در انسان و سگ شود. - ✅
۱۴. کریپتوسپوریدیوز:
یک عفونت انگلی که میتواند از طریق آب آلوده منتقل شود و باعث اسهال در انسان و سگ شود. - ✅
۱۵. عفونتهای MRSA:
یک نوع عفونت استافیلوکوکی که مقاوم به آنتیبیوتیک است و میتواند بین سگ و انسان منتقل شود. - ✅
۱۶. بروسلوز:
یک بیماری باکتریایی که میتواند از طریق تماس با ترشحات بدن سگ آلوده منتقل شود و باعث تب، درد مفاصل و خستگی در انسان شود. - ✅
۱۷. تب کیو:
یک بیماری باکتریایی که میتواند از طریق استنشاق گرد و غبار آلوده به ترشحات سگ منتقل شود و باعث تب، سردرد و سرفه در انسان شود. - ✅
۱۸. بیماری خراش گربه:
اگرچه نامش نشان میدهد که مربوط به گربههاست، اما سگها نیز میتوانند با انتقال باکتری از طریق خراش یا گاز گرفتن، این بیماری را به انسان منتقل کنند. - ✅
۱۹. انگلهای خارجی (کک، کنه، جرب):
این انگلها میتوانند به انسان منتقل شده و باعث خارش، تحریک پوستی و انتقال بیماریهای دیگر شوند. - ✅
۲۰. بوتولیسم:
یک مسمومیت نادر اما جدی که میتواند از طریق خوردن غذای آلوده ایجاد شود و هم انسان و هم سگ را تحت تاثیر قرار دهد.
راههای پیشگیری:
رعایت بهداشت فردی، شستشوی منظم دستها، واکسیناسیون و انگلتراپی منظم سگ، بهرهگیری از داروهای ضد کنه و کک، پخت کامل گوشت، و جلوگیری از تماس با آبهای آلوده، از مهمترین راههای پیشگیری از بیماریهای مشترک بین سگ و انسان هستند.
تشخیص و درمان:
20 نکته درباره بیماریهای مشترک سگ و انسان (زئونوزها)
تشخیص بیماریهای مشترک معمولاً با انجام آزمایشهای مختلف بر روی سگ و انسان انجام میشود. درمان نیز بسته به نوع بیماری، شامل بهرهگیری از داروهای آنتیبیوتیک، ضد انگل، ضد قارچ، یا سایر روشهای درمانی است. باید هر دو فرد (انسان و سگ) به طور همزمان تحت درمان قرار گیرند تا از انتقال مجدد بیماری جلوگیری شود.
1. هاری: یک تهدید جدی
هاری یک بیماری ویروسی کشنده است که میتواند از طریق گاز گرفتن حیوان آلوده به انسان منتقل شود. سگها یکی از اصلیترین ناقلان این بیماری هستند. پیشگیری: واکسیناسیون منظم سگها کلید اصلی پیشگیری از هاری است. در صورت گاز گرفته شدن توسط سگ، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. تشخیص: تشخیص هاری در حیوانات زنده دشوار است. در انسان، آزمایشات پس از ظهور علائم انجام میشود. درمان: متاسفانه، پس از ظهور علائم هاری، درمان قطعی وجود ندارد. واکسیناسیون پس از مواجهه (PEP) میتواند از بروز بیماری جلوگیری کند. علائم در سگ: تغییر رفتار، بیقراری، فلجی، ترس از آب و مرگ. علائم در انسان: تب، سردرد، ضعف، گیجی، اضطراب، توهم و فلجی و مرگ. اهمیت واکسیناسیون هاری برای انسان و سگ حیاتی است.
2. انگلهای داخلی: کرمهای روده
انگلهای داخلی مانند کرمهای گرد، کرمهای نواری و کرمهای قلابدار میتوانند از سگها به انسان منتقل شوند، مخصوصا به کودکان. پیشگیری: انگلزدایی منظم سگها، شستن دستها پس از تماس با سگ، و جلوگیری از خوردن مدفوع سگ توسط کودکان. تشخیص: آزمایش مدفوع سگ برای تشخیص انگلها و آزمایش خون یا مدفوع انسان برای تشخیص عفونت. درمان: داروهای ضد انگل برای سگها و انسانها. کرم آسکاریس (کرم گرد) در سگ ها و انسان ایجاد بیماری میکند. کرم قلابدار باعث ایجاد خارش و التهاب پوستی میشود. رعایت بهداشت فردی در پیشگیری از بیماری های انگلی مهم است.
3. انگلهای خارجی: کک و کنه
کک و کنه میتوانند از سگها به انسان منتقل شوند و باعث خارش، التهاب و انتقال بیماریهای دیگر شوند. پیشگیری: بهرهگیری از محصولات ضد کک و کنه برای سگها، بررسی منظم سگ برای وجود کک و کنه، و سمپاشی محیط زندگی در صورت لزوم. تشخیص: دیدن کک و کنه روی سگ یا در محیط زندگی و مشاهده علائم ناشی از گزش در انسان. درمان: بهرهگیری از داروهای ضد کک و کنه برای سگها، بهرهگیری از داروهای ضد خارش برای انسان، و درمان بیماریهای منتقل شده توسط کنه (در صورت وجود). کنه میتواند بیماری لایم را منتقل کند. کک باعث ایجاد حساسیت پوستی و خارش شدید میشود. برای از بین بردن کک، شستشوی ملافه و فرش ها توصیه می شود.
4. بیماری لایم
بیماری لایم یک بیماری باکتریایی است که از طریق گزش کنه آلوده به انسان و سگ منتقل میشود. پیشگیری: بهرهگیری از محصولات ضد کنه برای سگها، پوشیدن لباسهای آستین بلند و شلوار در مناطق پرخطر، و بررسی بدن پس از حضور در طبیعت. تشخیص: آزمایش خون برای تشخیص آنتیبادیهای باکتری بورلیا بورگدورفری. درمان: آنتیبیوتیکها. علائم در سگ: تب، لنگش، درد مفاصل، بی حالی. علائم در انسان: بثورات پوستی (اریتما میگرانس)، تب، خستگی، سردرد، درد مفاصل. تشخیص زودهنگام بیماری لایم از عوارض مزمن جلوگیری میکند.
5. عفونتهای قارچی: قارچ پوستی (رینگوورم)
قارچ پوستی یک عفونت قارچی است که میتواند از سگها به انسان منتقل شود و باعث ایجاد ضایعات حلقوی شکل روی پوست شود. پیشگیری: شستن دستها پس از تماس با سگ، جلوگیری از تماس مستقیم با ضایعات پوستی سگ، و درمان سریع عفونت در سگ. تشخیص: بررسی ضایعات پوستی زیر میکروسکوپ یا کشت قارچ. درمان: داروهای ضد قارچ موضعی یا خوراکی. این بیماری بیشتر در کودکان و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف دیده میشود. رطوبت و گرما باعث رشد قارچ می شود. بهداشت فردی و محیطی در پیشگیری از این بیماری مهم است.
6. لپتوسپیروز
لپتوسپیروز یک بیماری باکتریایی است که از طریق تماس با ادرار حیوانات آلوده (به ویژه جوندگان و سگها) به انسان منتقل میشود. پیشگیری: جلوگیری از تماس با آب یا خاک آلوده به ادرار حیوانات، واکسیناسیون سگها، و بهرهگیری از دستکش و چکمه در محیطهای پرخطر. تشخیص: آزمایش خون و ادرار. درمان: آنتیبیوتیکها. علائم در سگ: تب، بیاشتهایی، استفراغ، زردی، نارسایی کلیه و کبد. علائم در انسان: تب، سردرد، درد عضلات، تهوع، استفراغ، زردی. لپتوسپیروز میتواند منجر به آسیب جدی به کلیهها و کبد شود.
7. بروسلوز
بروسلوز یک بیماری باکتریایی است که از طریق تماس با ترشحات یا بافتهای حیوانات آلوده به انسان منتقل میشود. پیشگیری: جلوگیری از مصرف لبنیات غیر پاستوریزه، بهرهگیری از دستکش هنگام کار با حیوانات، و تست منظم حیوانات مزرعه. تشخیص: آزمایش خون. درمان: آنتیبیوتیکها. علائم در سگ: ناباروری، سقط جنین، التهاب بیضه. علائم در انسان: تب، خستگی، درد مفاصل، تعریق شبانه. بروسلوز میتواند مزمن شود و باعث عوارض جدی شود.
8. سالمونلوز
سالمونلوز یک عفونت باکتریایی است که از طریق مصرف غذای آلوده یا تماس با مدفوع حیوانات آلوده به انسان منتقل میشود. پیشگیری: شستن دستها پس از تماس با حیوانات، پخت کامل غذا، و جلوگیری از مصرف غذای آلوده. تشخیص: کشت مدفوع. درمان: معمولا خود محدود شونده است، اما در موارد شدید ممکن است نیاز به آنتیبیوتیک باشد. علائم در سگ: اسهال، استفراغ، تب. علائم در انسان: اسهال، تب، درد شکم، تهوع، استفراغ. سالمونلوز میتواند در کودکان و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف خطرناک باشد.
9. کمپیلوباکتریوز
کمپیلوباکتریوز یک عفونت باکتریایی است که از طریق مصرف غذای آلوده یا تماس با مدفوع حیوانات آلوده به انسان منتقل میشود. پیشگیری: شستن دستها پس از تماس با حیوانات، پخت کامل غذا، و جلوگیری از مصرف غذای آلوده. تشخیص: کشت مدفوع. درمان: معمولا خود محدود شونده است، اما در موارد شدید ممکن است نیاز به آنتیبیوتیک باشد. علائم در سگ: اسهال، استفراغ. علائم در انسان: اسهال (گاهی خونی)، تب، درد شکم. کمپیلوباکتریوز میتواند باعث سندرم گیلن باره شود.
10. کرم قلب
کرم قلب توسط پشه آلوده به لارو کرم قلب به سگ منتقل میشود و در قلب و ریهها رشد میکند. اگرچه انتقال مستقیم به انسان نادر است، ولی آگاهی از این بیماری مهم است. پیشگیری: بهرهگیری از داروهای پیشگیری کننده کرم قلب برای سگها به صورت ماهانه یا تزریقی. تشخیص: آزمایش خون. درمان: داروهای خاص برای کشتن کرمهای قلب در سگها. علائم در سگ: سرفه، تنگی نفس، خستگی، بیاشتهایی. انتقال کرم قلب به انسان بسیار نادر است و معمولاً بدون علامت است. پیشگیری در سگها بهترین راه برای محافظت از آنها در برابر این بیماری است.
11. توکسوپلاسموز
توکسوپلاسموز یک عفونت انگلی است که میتواند از طریق خوردن گوشت خام یا نیم پز آلوده، تماس با مدفوع گربه آلوده (که سگ ممکن است در تماس باشد)، یا انتقال از مادر به جنین به انسان منتقل شود. پیشگیری: پخت کامل گوشت، شستن دستها پس از تماس با خاک یا مدفوع گربه، و اجتناب از تماس زنان باردار با مدفوع گربه. تشخیص: آزمایش خون. درمان: داروهای ضد انگل. علائم در سگ: تب، بیاشتهایی، التهاب چشم، مشکلات عصبی (نادر). علائم در انسان: معمولا بدون علامت، اما میتواند باعث علائمی شبیه آنفولانزا، و در موارد شدید مشکلات عصبی یا آسیب به چشم شود. در زنان باردار، میتواند باعث آسیب به جنین شود. توکسوپلاسموز مخصوصا برای زنان باردار و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف خطرناک است.
12. عفونتهای استافیلوکوکی و استرپتوکوکی
این باکتریها به طور معمول روی پوست سگها و انسانها وجود دارند، اما میتوانند در صورت ورود به بدن از طریق زخمها باعث عفونت شوند. پیشگیری: شستن دستها و تمیز کردن زخمها، جلوگیری از لیسیدن زخمهای انسان توسط سگ. تشخیص: کشت باکتری از نمونه زخم یا ترشحات. درمان: آنتیبیوتیکها. علائم در سگ: عفونت پوستی، زخم. علائم در انسان: عفونت پوستی، جوش، زردزخم. مقاومت به آنتیبیوتیک در این باکتریها یک نگرانی رو به افزایش است.
13. بیماری خراش گربه
این بیماری توسط باکتری بارتونلا منتقل میشود و معمولاً از طریق خراش یا گازگرفتگی گربه آلوده منتقل میشود (سگها میتوانند به طور غیرمستقیم نقش داشته باشند). پیشگیری: شستن دستها پس از تماس با گربهها، جلوگیری از خراشیده شدن توسط گربهها. تشخیص: آزمایش خون. درمان: معمولا خود محدود شونده است، اما در موارد شدید ممکن است نیاز به آنتیبیوتیک باشد. علائم در انسان: تورم غدد لنفاوی، تب، خستگی. علائم در گربه: معمولا بدون علامت. این بیماری بیشتر در کودکان دیده میشود.
14. ژیاردیازیس
ژیاردیازیس یک عفونت انگلی است که از طریق مصرف آب یا غذای آلوده به کیستهای ژیاردیا به انسان منتقل میشود. سگها نیز میتوانند به ژیاردیا آلوده شوند و منبع آلودگی باشند. پیشگیری: شستن دستها پس از تماس با حیوانات، تصفیه آب آشامیدنی، و درمان ژیاردیازیس در سگها. تشخیص: آزمایش مدفوع. درمان: داروهای ضد انگل. علائم در سگ: اسهال، استفراغ. علائم در انسان: اسهال، درد شکم، تهوع. ژیاردیازیس میتواند در کودکان و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف مزمن شود.
15. کرم شلاقی
کرم شلاقی نوعی انگل است که در روده سگها زندگی میکند. تخم این انگل از طریق مدفوع دفع میشود و میتواند خاک را آلوده کند. انسان میتواند از طریق خوردن خاک آلوده یا تماس با آن به این انگل مبتلا شود. پیشگیری: انگلزدایی منظم سگها، شستن دستها بعد از تماس با خاک و مدفوع سگ، جلوگیری از خوردن خاک توسط کودکان. تشخیص: آزمایش مدفوع. درمان: داروهای ضد انگل. علائم در سگ: اسهال مزمن، کاهش وزن، کم خونی. علائم در انسان: درد شکم، اسهال (گاهی خونی)، کم خونی. این انگل بیشتر در مناطق گرم و مرطوب شایع است.
16. دیفتری
دیفتری یک بیماری عفونی و خطرناک است که توسط باکتری به نام کورینه باکتریوم دیفتری ایجاد میشود.اگرچه واکسیناسیون باعث کاهش چشمگیر شیوع آن شده است، اما همچنان در برخی مناطق وجود دارد.انتقال مستقیم دیفتری از سگ به انسان بسیار نادر است و بیشتر از طریق انسان به انسان منتقل میشود، اما از آنجایی که سگها میتوانند ناقل باکتری باشند، آگاهی از آن مهم است.پیشگیری: واکسیناسیون دیفتری (واکسن سه گانه DTaP یا Tdap)، رعایت بهداشت فردی.تشخیص: کشت از نمونههای گلو یا بینی، تستهای آزمایشگاهی برای تشخیص سم دیفتری.درمان: آنتیتوکسین (برای خنثی کردن سم) و آنتیبیوتیکها (برای از بین بردن باکتری).
علائم در انسان: غشاء ضخیم و خاکستری رنگ در گلو و لوزهها، تب، گلودرد، مشکلات تنفسی، ضعف.
علائم در سگ: معمولا سگ ها علائمی ندارند، ولی میتوانند به عنوان ناقل عمل کنند.دیفتری یک بیماری بسیار جدی است و نیاز به درمان فوری دارد.
17. ایکتیوزیس (Ichthyosis)
تشخیص: بررسی بالینی پوست، آزمایش ژنتیک. درمان: هیچ درمانی برای ایکتیوزیس وجود ندارد، اما با بهرهگیری از مرطوب کنندهها، نرم کنندهها و کراتولیتیکها میتوان علائم را کنترل کرد. علائم در سگ: پوست خشک، فلسدار و ضخیم، به ویژه در قسمتهای زیرین بدن، شکم و پاها. علائم در انسان: پوست خشک، فلسدار و ضخیم، میتواند در سراسر بدن یا فقط در قسمتهای خاصی باشد. اگرچه ایکتیوزیس قابل درمان نیست، اما میتوان با مراقبتهای مناسب کیفیت زندگی را بهبود بخشید. 
18. کریپتوسپوریدیوز
کریپتوسپوریدیوز یک بیماری اسهالی است که توسط انگل کوچکی به نام کریپتوسپوریدیوم ایجاد میشود.این انگل در روده حیوانات و انسانها زندگی میکند و از طریق مدفوع دفع میشود.انسانها میتوانند از طریق خوردن آب یا غذای آلوده، تماس با حیوانات آلوده یا لمس سطوح آلوده به مدفوع، به کریپتوسپوریدیوز مبتلا شوند.سگها هم میتوانند به این انگل آلوده شوند و آن را به انسان منتقل کنند.پیشگیری: شستن دستها بعد از تماس با حیوانات، تصفیه آب آشامیدنی، پختن کامل غذا، جلوگیری از شنا در آبهای آلوده.تشخیص: آزمایش مدفوع.
درمان: معمولا خودبهخودی بهبود مییابد، اما در افراد با سیستم ایمنی ضعیف ممکن است نیاز به دارو باشد.
علائم در سگ: اسهال، استفراغ، بی اشتهایی، کاهش وزن.علائم در انسان: اسهال آبکی، درد شکم، تهوع، استفراغ، تب خفیف.این بیماری به ویژه برای افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، کودکان و سالمندان خطرناک است.
19. عفونتهای MRSA (استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متیسیلین)
MRSA یک نوع باکتری استافیلوکوک است که در برابر بسیاری از آنتیبیوتیکهای رایج مقاوم است. این باکتری میتواند در سگها و انسانها باعث عفونت شود. انتقال MRSA میتواند از سگ به انسان و بالعکس رخ دهد. پیشگیری: رعایت بهداشت فردی (شستن دستها)، جلوگیری از تماس زخمهای باز با حیوانات، بهرهگیری از آنتیبیوتیکها فقط در صورت لزوم. تشخیص: کشت از نمونههای زخم یا ترشحات. درمان: آنتیبیوتیکهای خاص که در برابر MRSA موثر هستند. علائم در سگ: عفونت پوستی، زخمهای چرکی. علائم در انسان: عفونت پوستی، زخمهای چرکی، تب، درد. عفونتهای MRSA میتوانند جدی باشند و نیاز به درمان تخصصی دارند.
20. آلرژی
اگرچه آلرژی به خودی خود یک بیماری عفونی نیست، اما یکی از شایعترین مشکلات مربوط به حیوانات خانگی است. افراد میتوانند به شوره، بزاق یا ادرار سگها آلرژی داشته باشند. پیشگیری: کاهش قرار گرفتن در معرض آلرژنها (شستشوی منظم سگ، بهرهگیری از فیلترهای هوا)، داروهای ضد آلرژی. تشخیص: تست آلرژی پوستی یا خونی. درمان: آنتی هیستامینها، کورتیکواستروئیدها، ایمونوتراپی. علائم در انسان: عطسه، آبریزش بینی، خارش چشم، بثورات پوستی، تنگی نفس. علائم در سگ: خارش، لیسیدن بیش از حد، ریزش مو، عفونت گوش. آلرژی میتواند کیفیت زندگی را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.
